• Teren budowlany w praktyce – kiedy nieruchomość jest przeznaczona pod zabudowę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

O skutkach podatkowych w VAT sprzedaży nieruchomości niezabudowanej decyduje m.in. jej przeznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP). Jeżeli bowiem teren jest przeznaczony pod zabudowę w MPZP, wówczas jest dla celów VAT terenem budowlanym i podlega opodatkowaniu stawką 23%. Lecz co w praktyce oznacza „przeznaczenie pod zabudowę”?

Przeznaczenie budowlane jest jednoznaczne, jeżeli MPZP zakłada zabudowę mieszkaniową lub usługową na danym gruncie. Jeżeli jednak teren jest przeznaczony na cele zieleni niepublicznej (Z), z dopuszczalnym przeznaczeniem dodatkowym lokalizacji ścieżek rowerowych czy parkingów pojawia się wątpliwość. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 10 listopada 2021 r. sygn. I FSK 575/18, o skutkach podatkowych w VAT decyduje jednak przeznaczenie podstawowe. Skoro więc treść miejscowego planu przeznacza określony teren na cele zieleni, możliwość umieszczenia na tym terenie infrastruktury związanej korzystaniem z podstawowego przeznaczenia gruntu nie pozwala na rozpoznanie budowlanego charakteru nieruchomości

Natomiast w wyroku z dnia 15 czerwca 2021 r. sygn. I FSK 1638/18 Naczelny Sąd Administracyjny rozważał czy nieruchomość gruntowa, która w planie zagospodarowania jest przeznaczona na cele „rolnictwa z zabudową zagrodową (RM)” podlega opodatkowaniu VAT w całości – jak twierdził organ podatkowy, czy też w części – jak chciał podatnik. Sąd uznał, że organ podatkowy nie ma racji i stwierdził, że taki grunt jedynie w określonej części jest gruntem budowlanym dla celów VAT. Miejscowy plan przewidywał bowiem, że w części teren może zostać zabudowany budynkami gospodarskimi, lecz nie wskazywał konkretnych linii zabudowy. Stwierdzał jedynie, że powierzchnia zabudowy nie może przekraczać określonego limitu. Potwierdzony więc został pogląd podatnika, że wskazany grunt proporcjonalnie może być terenem budowlanym, z uwagi na jednoczesne przeznaczenie dla różnych celów, lecz jedynie do wskazanego limitu powierzchni. I odpowiednio VAT należy naliczyć jedynie od tej części.

• Wydatki ponoszone przez inwestora z tytułu odpowiedzialności solidarnej względem podwykonawcy są kosztem podatkowym

Taki pogląd przedstawił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 listopada 2021 r. (sygn. II FSK 384/19), kończąc spór pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym. Spór dotyczył interpretacji prawa podatkowego, w której organ podatkowy uznał, że ponoszone przez inwestora koszty zapłaty wynagrodzenia podwykonawców, zgodnie z art. 647 (1) kodeksu cywilnego, nie mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu.

W omawianej sytuacji, podwykonawcy zwrócili się do zapłatę wynagrodzenia do inwestora, z uwagi na brak realizacji płatności przez generalnego wykonawcę. Inwestor nie mógł zwolnić się z solidarnej odpowiedzialności za należną im zapłatę, mimo, że całe wynagrodzenie wcześniej zapłacił na rzecz generalnego wykonawcy. Próby rozliczenia zapłaconej solidarnie kwoty z generalnym wykonawcą ostatecznie zakończyły się niepowodzeniem.

W konsekwencji, inwestor uznał, że wydatki związane z zapłatą wynagrodzenia na rzecz podwykonawców powinny być kosztem uzyskania przychodów w dacie ich poniesienia. Z poglądem tym nie zgodził się organ podatkowy. W interpretacji indywidualnej Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że inwestora i podwykonawców nie łączy żadna umowa, inwestor nie otrzymał faktury za zrealizowane prace, zaś wydatki związane z pracami podwykonawców zostały uwzględnione w fakturach wystawionych przez generalnego wykonawcę. Ponadto, poniesiony wydatek, w ocenie organu podatkowego, nie ma charakteru definitywnego, bowiem potencjalnie może zostać zwrócony przez generalnego wykonawcę. Finalnie, Dyrektor KIS argumentował, że przepisy ustawy o CIT jednoznacznie wykluczają możliwość uznania za koszt podatkowy wydatków na spłatę zobowiązań z tytułu udzielonych gwarancji (art. 16 ust. 1 pkt. 10 lit. b ustawy o CIT).

Wydana interpretacja została uchylona przez wojewódzki sąd administracyjny, a Naczelny Sąd Administracyjny finalnie potwierdził prawidłowość stanowiska podatnika. Uznał, że odwołanie się do art. 16 ustawy o CIT jest w tej sytuacji bezzasadne, a organ podatkowy błędnie interpretuje treść art. 647 (1) kodeksu cywilnego. Ogólne zasady rozpoznania kosztów podatkowych uzasadniają zaś stanowisko podatnika.

Warto podkreślić, że jest to kolejne korzystne orzeczenie w omawianym zakresie w ostatnim czasie, wzmacniające linię sądów administracyjnych. Poglądy sądów i administracji podatkowej nie są jednak w tym względzie zbieżne, więc uzyskanie przez podatnika korzystnego rozstrzygnięcia może wymagać zaangażowania się w długotrwały i często kosztowny spór.

• Czy podmiot gospodarczy może najmować lokal na cele mieszkaniowe – interpretacja ogólna Ministra Finansów

Ustawa o VAT przewiduje zwolnienie z opodatkowania usług najmu nieruchomości mieszkalnych, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe lub na rzecz społecznych agencji najmu. W praktyce stosowania przepisów ustawy pojawiła się zasadnicza wątpliwość – czy cel mieszkaniowy musi być realizowany przez najemcę, czy może być rozumiany szerzej, na przykład w sytuacji, w której najemca przeznacza mieszkanie na cele mieszkaniowe jego pracowników.

Wątpliwość tę Minister Finansów postanowił rozstrzygnąć w interpretacji ogólnej prawa podatkowego (z dnia 15 października 2021 r. sygn. PT1.8101.1.2021). W ocenie MF, zwolnienie z opodatkowania ma zastosowania wyłącznie wówczas, gdy spełnione są potrzeby mieszkaniowe nabywcy usługi. Wykluczone jest zaś zwolnienie z opodatkowania usługi najmu nabywanej na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Nie ma wówczas znaczenia, że finalnie dana nieruchomość jest wykorzystywana dla celów mieszkaniowych (np. wskutek zawarcia dalszej umowy najmu lub udostępnienia lokalu pracownikom). To finalne świadczenie potencjalnie może być zwolnione z VAT, ale nie ma podstawy prawnej do rozszerzenia zastosowania wskazanego zwolnienia na transakcje pomiędzy przedsiębiorcami.

Warto zwrócić uwagę, że interpretacja ogólna MF nie rozstrzyga kwestii czym jest „cel mieszkaniowy” oraz nie rozwija analizy pojęcia „zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych”. MF zastrzega, że jego celem jest ocena świadczenia najmu pomiędzy podmiotami gospodarczymi. Wskazuje także, że odmienne skutki podatkowe są przewidziane w systemie VAT dla świadczeń usług zakwaterowania. Kwestia oceny zakresu zwolnienia z VAT może więc być uzależniona od okoliczności danego stanu faktycznego.