1. Uchwała NSA – kiedy budowla może być budynkiem w podatku od nieruchomości

Naczelny Sąd Administracyjny podjął uchwałę w poszerzonym, siedmioosobowym składzie, uchwałę dotyczącą zasad opodatkowania podatkiem od nieruchomości (sygn. III FPS 1/21). Sąd jednogłośnie stwierdził, że budowla w rozumieniu prawa budowlanego, dla celów opodatkowania podatkiem od nieruchomości może zostać uznana za budynek – jeżeli spełnia kryteria budynku wskazane w przepisach ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, a jej wyróżniającą cechą jest powierzchnia użytkowa.

Spór podatkowy w tej sprawie dotyczył sposobu opodatkowania silosów do przechowywania cementu. Podatnik twierdził, że takie obiekty budowlane spełniają definicję budynku, bowiem są trwale związane z gruntem, wydzielone z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiadają fundamenty i dach. Z kolei organ podatkowy wskazywał, że ich konstrukcja oraz funkcja pozwala na klasyfikację jako zbiorników do magazynowania określonych materiałów. Zbiorniki takie zasadniczo są uznawane za budowle.

NSA przychylił się do stanowiska organu podatkowego, wskazując, że spełnienie definicji budynku nie musi oznaczać, że dany obiekt budowlany będzie traktowany jako budynek w przepisach prawa budowlanego. Tożsame definicje budynku zawarte w przepisach prawa budowlanego oraz prawa podatkowego mogą być w ocenie sądu odmiennie interpretowane, jeżeli uwzględni się m.in. fiskalny cel ustawy podatkowej. W konsekwencji, skoro podstawą opodatkowania budynku jest jego powierzchnia użytkowa, to silos (lub inny zbiornik) nie powinien być traktowany jako budynek dla celów podatkowych. Najistotniejszą cechą takiego obiektu jest bowiem pojemność, a powierzchnia może być wręcz niekiedy niemożliwa do ustalenia.

Z ustnych motywów rozstrzygnięcia NSA (szczegółowe uzasadnienie pisemne zostanie przygotowane wkrótce) wynika więc, że zasady opodatkowania niektórych obiektów budowlanych powinny uwzględniać przesłankę charakterystycznej cechy danego obiektu. Jest to kontrowersyjna teza, bo wprowadza dodatkową przesłankę, której ustawa podatkowa nie wskazuje w definicji budynku. Uchwała NSA najpewniej spowoduje więc ukrócenie sporów dotyczących zasad opodatkowania silosów i zbiorników, ale nie eliminuje wątpliwości co do zasad opodatkowania innych obiektów budowlanych, których powierzchnia nie jest cechą charakterystyczną.

2. Czy wynagrodzenie wypłacone podwykonawcom w ramach odpowiedzialności solidarnej z generalnym wykonawcą może być kosztem podatkowym?

Zgodnie z art. 6471 Kodeksu cywilnego zawierający umowę z podwykonawcą oraz inwestor i wykonawca ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę. Zasadniczo obowiązek zapłaty wynagrodzenia podwykonawcy ciąży na generalnym wykonawcy. Jeżeli jednak zalega on z wypłatami wynagrodzenia za wykonane roboty budowlane, podwykonawcy mogą zwrócić się do inwestora o zapłatę, jako podstawę roszczeń wskazując przepis art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego.

Czy taki wydatek jest kosztem podatkowym po stronie inwestora? Praktyka stosowania prawa nie jest niestety spójna. W interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego pojawia się często pogląd, że taki wydatek nie jest kosztem podatkowym, z uwagi na wyłączenie z katalogu kosztów w art. 16 ust. 1 pkt. 10 lit. b) ustawy o VAT. Organy podatkowe przyjmują, że spłacane zobowiązania obejmują wszelkie zobowiązania wynikające z udzielonych gwarancji i poręczeń, w tym zobowiązania wynikające z odpowiedzialności solidarnej.

Odmienny i korzystny dla podatników pogląd można zaś odnaleźć w orzecznictwie sądów administracyjnych. Na przykład w wyroku NSA z dnia 24 lutego 2021 r. sygn. II FSK 2966/20 sąd zwrócił uwagę, że pojęcie odpowiedzialności solidarnej inwestora i generalnego wykonawcy nie może być utożsamiane z pojęciem zobowiązań z udzielonych gwarancji i poręczeń. Wyłączenie wskazane w ustawie o CIT nie powinno więc obejmować kosztów ponoszonych przez inwestora na rzecz podwykonawców.

3. Możliwość opodatkowania usług finansowych – nowelizacja VAT w ramach Polskiego Ładu

Trwają prace legislacyjne dotyczące nowelizacji ustaw podatkowych w ramach tzw. Polskiego Ładu. W zakresie zmian w treści ustawy o podatku od towarów i usług ustawodawca przewidział m.in. możliwość skorzystania przez podatników z opcji opodatkowania niektórych usług finansowych, które objęte są zwolnieniem z opodatkowania.

Warunki wyłączenia zwolnienia i wyboru opcji opodatkowania VAT obejmują m.in:

Podatnik świadczący usługi zwolnione jest zarejestrowany jako VAT czynny i złoży do właściwego organu podatkowego oświadczenie o wyborze opodatkowania przed początkiem okresu, od którego zrezygnuje ze zwolnienia;
Wybór opcji opodatkowania może dotyczyć tylko usług wykonywanych na rzecz podatników (podmiotów prowadzących działalność gospodarczą);
Zwolnienie z VAT obejmuje tylko usługi zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 7, 12, 38 – 41 (m.in. pożyczki, transakcje dotyczące walut, usługi których przedmiotem są instrumenty finansowe).
Warto zwrócić uwagę, że wybór opcji opodatkowania oznacza konieczność stosowania tego schematu rozliczeń przez okres co najmniej dwóch lat.

Wybór opcji opodatkowania może wpłynąć korzystnie na rozliczenia podatkowe tych podatników, którzy realizują zarówno sprzedaż opodatkowaną, jak i świadczą usługi zwolnione z VAT, przez co mają obowiązek odliczania określonej części VAT stosując współczynnik struktury sprzedaży.