1. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego – posiadanie nieruchomości przez przedsiębiorcę nie musi oznaczać opodatkowania najwyższą stawką podatku od nieruchomości

Trybunał Konstytucyjny w sprawie SK 39/19 z dnia 24 lutego 2021 r. uznał, że nie jest zgodne z Konstytucją RP takie rozumienie art. 1a ust. 1 pkt. 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zgodnie z którym grunt, budynek lub budowlę uznaje się za związany z działalnością gospodarczą w przypadku jego posiadania przez przedsiębiorcę, bez analizy jego faktycznego lub potencjalnego związku z tą działalnością.

Dotychczasowa praktyka organów podatkowych opierała się na założeniu, że posiadanie gruntu lub obiektu budowlanego (budynku lub budowli) przez przedsiębiorcę jest przesłaną wystarczającą dla uznania, że dana nieruchomość jest związana z jego działalnością gospodarczą. Nie miało znaczenia, czy nieruchomość jest faktycznie wykorzystywana w tej działalności lub może być wykorzystywana w ten sposób. W konsekwencji, taka nieruchomość była opodatkowana podatkiem od nieruchomości przy zastosowaniu podwyższonej stawki.

Natomiast w ocenie Trybunału przedsiębiorcy nie mogą być obciążani wyższą stawką podatku jedynie z powodu posiadania nieruchomości, które nie służą im do prowadzenia działalności gospodarczej. Taka interpretacja przepisów podatkowych prowadzi bowiem do nieproporcjonalnego obciążenia podatkiem zróżnicowanych kategorii przedsiębiorców. TK stwierdził, że zrównanie sytuacji przedsiębiorców wyłącznie na podstawie przesłanki posiadania przez nich nieruchomości należy uznać za niezgodne z art. 64 ust. 1 Konstytucji.

W uzasadnieniu wyroku Trybunał zwrócił uwagę, że nieproporcjonalne zrównanie skutków podatkowych jest niekorzystne przede wszystkim dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz posiadających majątek prywatny. Jednak wnioski wypływające z orzeczenia TK mają potencjalne znaczenie dla wszystkich podatników, w tym osób prawnych. Warto więc zweryfikować, czy wyrok Trybunału nie otwiera szansy na skorygowanie i odzyskanie nadpłaconego podatku od nieruchomości.

2. Pakiet SLIM VAT 2 – prace legislacyjne nad kolejnym pakietem nowelizacji przepisów podatkowych

Ministerstwo Finansów poinformowało o rozpoczęciu prac na kolejnym pakietem nowelizacji przepisów prawa podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług (VAT). Pakiet ten, którego założenia zostały skierowane do konsultacji publicznych, został nazwany SLIM VAT 2.

Jedną z proponowanych zmian będzie wprowadzenie nowych możliwości skorzystania z opcji opodatkowania dostawy nieruchomości, dotychczas przewidzianej w art. 43 ust. 10 Ustawy o VAT. Warto przypomnieć, że warunkiem koniecznym skorzystania z tej opcji jest złożenie, przed datą dostawy, zgodnego oświadczenia stron o wyborze opodatkowania transakcji. Oświadczenie to powinno być złożone organowi podatkowemu właściwemu nabywcy. W praktyce organy podatkowe nie uznawały za skuteczne oświadczeń, które były składane w treści umowy sprzedaży. Natomiast w orzecznictwie sądów administracyjnych ukształtował się korzystny dla podatników trend, zgodnie z którym oświadczenie w treści umowy sprzedaży jest wystarczającym do skorzystania z opcji opodatkowania transakcji.

Planowana nowelizacja przepisów Ustawy o VAT dopuści więc możliwość złożenia przez strony oświadczenia o wyborze opodatkowania także w treści umowy sprzedaży (aktu notarialnego), w momencie jej zawierania. Nie będzie konieczne składanie odrębnego oświadczenia przez strony dla skutecznego skorzystania z opcji podatkowania transakcji, co może prowadzić do zmniejszenia liczby sporów pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi w zakresie skutków podatkowych w VAT dostaw nieruchomości zabudowanych.

Warto jednak pamiętać, że wybór opcji opodatkowania jest ograniczony jedynie do dostaw, które są zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 10 Ustawy o VAT. Jeżeli więc transakcja jest zwolniona z VAT na podstawie innego przepisu ustawy, nie ma możliwości wyboru opcji opodatkowania.

3. Wypłata zaliczek na poczet zysku komplementariuszom nie podlega opodatkowaniu- wyrok NSA

Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnął spór, którego istota dotyczyła ustalenia, czy spółka komandytowo – akcyjna, wypłacając komplementariuszowi w trakcie roku podatkowego zaliczkę na poczet zysku jest zobowiązana do pobrania zryczałtowanego podatku PIT.

Z Ustawy o PIT wynika, że opłacane w trakcie trwania roku podatkowego przez spółkę należne zaliczki na podatek dochodowy od osób prawnych (od części zysku przypadającego na komplementariuszy), podlegają zaliczeniu na poczet podatku dochodowego od osób fizycznych należnego od przychodów uzyskiwanych przez komplementariuszy z zysku spółki. W wydanej interpretacji indywidualnej Dyrektor KIS argumentował, że literalna wykładnia przepisów prowadzi do wniosku o braku możliwości jakichkolwiek odliczeń, jeżeli zaliczki wypłacane są w trakcie roku podatkowego. Korekta opodatkowania oraz wykazanie ewentualnej nadpłaty możliwe jest dopiero po zakończeniu roku i złożeniu zeznania CIT spółki.

Natomiast Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 3 grudnia 2020 r. (sygn. II FSK 2048/18) przyjął stanowisko korzystne dla podatnika. Zdaniem NSA spółka komandytowo – akcyjna nie ma obowiązku pobierania zryczałtowanego podatku dochodowego od wypłacanych zaliczek komplementariuszom na poczet zysku. Obowiązek ten materializuje się dopiero po obliczeniu podatku należnego spółki komandytowo-akcyjnej za rok podatkowy, z którego przychód z tytułu udziału w zysku został uzyskany.

Wyrok dotyczył spółki komandytowo – akcyjnej, lecz przedstawione przez sąd argumenty można odnieść także w stosunku do spółek komandytowych, będących podatnikiem CIT. Pogląd przedstawiony NSA nie jest utrwalony w praktyce stosowania prawa, a więc urzędy skarbowe mogą nie akceptować takiego schematu rozliczeń. Warto więc zastanowić się nad możliwymi narzędziami zmniejszenia ryzyka podatkowego.

4. Wynagrodzenie z tytułu niewykonanych usług budowlanych, należne przedsiębiorcy na podstawie art. 649 (4) § 3 k.c., nie podlega opodatkowaniu VAT – wyrok NSA

Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok, w którym wskazał, że należności dochodzone w związku ze złożeniem oświadczenia odstąpienia od umowy na podstawie art. 649 (3) i 649 (4) § 3 k.c. nie stanowią zapłaty za usługę opodatkowaną podatkiem VAT.

Spór rozstrzygany przez NSA dotyczył interpretacji indywidualnej dotyczącej wątpliwości podatnika w zakresie skutków prawnych odstąpienia od umowy o roboty budowlane. Podatnik zawarł bowiem z gminą kontrakt, którego realizacja okazała się niemożliwa z winy leżącej po stronie inwestora. Podatnik zdecydował się na skierowanie wobec gminy roszczenia o zapłatę „wynagrodzenia za niewykonane roboty”. Jak bowiem wskazuje treść art. 649 (4) § 3 kodeksu cywilnego, inwestor nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania robót budowlanych, jeżeli wykonawca był gotów je wykonać, lecz doznał przeszkody z przyczyn dotyczących inwestora. Jednakże w wypadku takim inwestor może odliczyć to, co wykonawca oszczędził z powodu niewykonania robót budowlanych.

Organ podatkowy uznał, że otrzymane przed podatnika wynagrodzenie podlega opodatkowaniu VAT. Pozostawanie w gotowości do świadczenia usług uznał za świadczenie opodatkowane VAT. Z poglądem tym nie zgodził się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 29 października 2020 r. (sygn. I FSK 221/18).

NSA uznał, że kwota należna podatnikowi od Gminy nie może być traktowana jako wynagrodzenie za usługę. Kwota określona jako „wynagrodzenie za niewykonane usługi budowlane” jest należna w razie zerwania kontraktu i tylko w przypadku wystąpienia określonej przyczyny zerwania. Zaniechanie wykonania czynności na podstawie zawartej umowy nie jest zaniechaniem, które Gminie przynosi wymierną korzyść, dlatego nie może być uznane za usługę. W ocenie sądu, wypłacone wynagrodzenie ma charakter rekompensaty i nie jest ekwiwalentem ani za wykonaną usługę (budowlaną lub pozostawanie w gotowości do jej realizacji) ani za usługę w postaci zaniechania prac. Kwota otrzymanego na podstawie art. 649 (4) § 3 k.c. pozostaje więc poza zakresem przepisów o VAT.