14 listopada 2018 r. odbyła się rozprawa przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie konstytucyjności ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (dalej: „Ustawa”), której celem była zmiana dotychczasowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek ZUS.

Przypomnijmy, że obecnie roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy (w 2018 r. limit ten wynosi 133.290 zł).

Projektowana ustawa zakładała jego zniesienie. Oznacza to, że składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe byłyby płacone od rzeczywistych przychodów bez jakichkolwiek ograniczeń (tzn. pracownik, osoba zatrudniona na kontrakcie menedżerskim czy zleceniobiorca zarabiający rocznie 400.000 zł płaciłaby składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od całej tej kwoty, a nie od 133.290 zł).

Po przeanalizowaniu sprawy na prośbę Prezydenta RP przekazaną na początku bieżącego roku, Trybunał Konstytucyjny, zasiadając w pełnym składzie orzekł, że Ustawa jest zgodna z art. 2 Konstytucji RP, jednak narusza art. 7 Konstytucji RP, który stanowi, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa. W uzasadnieniu wyroku, Trybunał Konstytucyjny wskazał, że chociaż nie widzi istotnych naruszeń jeżeli chodzi o przeprowadzenie trybu konsultacyjnego w procesie uchwalania ustawy, o tyle zauważył nieprawidłowości w trakcie głosowania nad ustawą w Senacie.

Taki wyrok oznacza, że Ustawa nie wejdzie w życie i zmiany proponowane przez legislatora nie staną się częścią powszechnie obowiązującego prawa. Rozstrzygnięcie to niewątpliwie ucieszy przedsiębiorców, ponieważ w innym przypadku znaczącemu powiększeniu uległyby koszty zatrudniania wykwalifikowanych i wysoko wynagradzanych specjalistów.

Poniższa tabela obrazuje skalę potencjalnych, negatywnych dla pracowników i pracodawców  zmian, których udało się uniknąć dzięki  orzeczeniu Trybunału Konstytucyjnego.

Zmiany mogły być naprawdę odczuwalne  i zgodnie ze wstępnymi szacunkami mogły dotknąć nawet ok. 350 tys. osób zatrudnionych na podstawie umów o pracę, umów zlecenia czy innych umów cywilnoprawnych objętych składkami ZUS.

Jeśli prawodawca nie zdecyduje się na próbę wprowadzenia kolejnych zmian, to w 2019 r. kwota limitu, powyżej którego ubezpieczeni nie będą musieli dalej odprowadzać składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, najprawdopodobniej wyniesie ok. 142.000 zł.

Warto jednak podkreślić, że Trybunał Konstytucyjny nie zajął się  kwestiami merytorycznymi w zakresie treści Ustawy, ale wyłącznie aspektami „proceduralnymi” w procesie jej uchwalania.  Jeśli istnieć będzie wola polityczna w zakresie zniesienia limitu podstawy ograniczenia składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, to nie można wykluczyć, że takie regulacje mogą zostać wprowadzone w przyszłości.