1. Kara umowna zapłacona w związku z nieterminową realizacją usługi budowlanej jest kosztem podatkowym

Nie ustają spory pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi w zakresie oceny skutków podatkowych zapłaty kar umownych. Taki spór – na korzyść podatnika – rozstrzygnął Naczelny Sąd Administracyjny w niedawnym wyroku (sygn. II FSK 1132/20 z dnia 8 grudnia 2022 r.).

Przepisy ustaw podatkowych przewidują katalog wydatków, które nie mogą być uznane za koszty podatkowe. Obejmuje on m.in. kary umowne i odszkodowanie z tytułu wad wykonanych robót i usług oraz zwłoki w usunięciu tych wad. Spór przed sądem administracyjnym sprowadzał się do ustalenia co w istocie oznacza wadliwość wykonanej usługi.

W praktyce organy podatkowe często argumentują, że wadliwie wykonana usługa, to inaczej usługa, która została wykonana w sposób niepełny, nie zostały spełnione wszelkie obowiązki ciążące na podatniku zgodnie z umową. Tak rozumiana wadliwość obejmuje opóźnienie w wykonaniu świadczenia, nawet niezawinione przez dłużnika.

Z poglądem takim we wskazanej sprawie nie zgodził się Naczelny Sąd Administracyjny. Kierunek jego rozstrzygnięcia wpisuje się w obowiązującą praktykę sądów administracyjnych. Zdaniem sądu, zakres wyłączeń z kosztów podatkowych, przewidziany w przepisach prawa należy interpretować ściśle. Skoro więc przepisy wymieniają wśród kar umownych wyłączonych z tych kosztów jedynie te z tytułu zwłoki w dostarczaniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług, to należy przyjąć, że kary umowne za opóźnienie w wykonaniu usług mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, o ile spełniają ogólne przesłanki kosztu podatkowego.

2. Polskie przepisy o split payment zostaną ocenione przez TSUE
   

Trybunał Sprawiedliwości UE przyjął do rozpoznania pytanie zadane przez polski sąd administracyjny, dotyczące zgodności polskich przepisów regulujących mechanizm płatności podzielonej (inaczej split payment) z Dyrektywą VAT. Sprawa dotyczy sposobu wykorzystania środków zgromadzonych na rachunku VAT podatnika, który pozostaje w upadłości. W sytuacji w której podatnik posiada zaległości w rozliczeniu VAT przepisy ustawy wykluczają możliwość wydania środków zgromadzonych na rachunku VAT. W ten sposób urząd skarbowy staje się uprzywilejowany względem innych wierzycieli podatnika w upadłości.

Sąd administracyjny powziął więc wątpliwość, czy przepisy ustawy o VAT są w tym względzie zgodne z decyzją Rady UE, na podstawie której split payment został wprowadzony. Jest bowiem możliwe, że tak rozumiane zasady funkcjonowania mechanizmu płatności podzielonej są niezgodne z zasadami proporcjonalności i neutralności. Warto zauważyć, że decyzja Rady UE w bardzo ograniczonym zakresie określa zasady funkcjonowania tego mechanizmu. W praktyce więc to polski ustawodawca wprowadził rozwiązania, które wzbudziły wątpliwości sądu.

Na wyrok Trybunału będziemy musieli poczekać nawet kilka lat, niemniej warto zwrócić uwagę na kierunek wytyczony pytaniem prejudycjalnym sądu administracyjnego. Obszarów, które mogą budzić wątpliwości podatników w zakresie funkcjonowania split payment, jest więcej, a rozstrzygnięcie ewentualnych sporów w tym względzie także może być uzależnione od oceny, czy polskie przepisy prawidłowo wprowadzają mechanizm płatności podzielonej.

3. Nowe stawki podatku od nieruchomości – już od 1 stycznia
   

Podatek od nieruchomości podatkiem lokalnym, a jego wysokość jest kształtowana uchwałami lokalnej administracji (uchwałą rady gminy), w granicach przewidzianych przepisami. Górna granica stawek opodatkowania jest co roku ogłaszana obwieszczeniem Ministerstwa Finansów. Od 1 stycznia 2023 r. maksymalny poziom stawek kwotowych w podatku od nieruchomości ulegnie wyraźnemu podwyższeniu, m.in.:

• Grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, bez względu na sposób zakwalifikowania w ewidencji gruntów i budynków – 1,16 zł.
• Budynki mieszkalne – 1 zł
• Budynki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz budynki mieszkalne lub ich części zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej – 28,78 zł (wzrost o przeszło 3 zł).