1. Nieodpłatne przekazanie – kalkulacja podstawy opodatkowania

Przepisy ustawy o VAT wskazują, że podstawą opodatkowania w przypadku nieodpłatnego przekazania towarów jest cena nabycia towarów (lub towarów podobnych), a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie tej dostawy towarów. Praktyka stosowania przepisów ustawy o VAT wskazuje jednak, że odniesienie się do faktycznego, rzeczywistego kosztu wytworzenia przekazanego towaru może kreować ryzyko podatkowe.

W interpretacji indywidualnej prawa podatkowego z dnia 31 marca 2021 r. sygn. 0113-KDIPT1-3.4012.56.2021.2.JM, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej odniósł się do wskazanego zagadnienia. Wnioskodawca – spółka, która prowadzi działalność deweloperską – przekazała nieodpłatnie kilka wybudowanych lokali wspólnikom (komandytariuszom). Lokale miały status nowych (przed pierwszym zasiedleniem), ewentualnie ich pierwsze zasiedlenie nastąpiło przed mniej niż dwoma laty. W związku z budową obiektów budowlanych, w których znajdowały się wskazane lokale, spółce przysługiwało prawo do odliczenia naliczonego VAT. Nie ulega więc wątpliwości, że nieodpłatne przekazanie wspólnikom lokali będzie spełniało przesłanki opodatkowania VAT, o których mowa w art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. Spółka twierdziła, że podstawa opodatkowania w tej sytuacji powinna opierać się na koszcie wytworzenia lokalu, który spółka mogła ustalić na podstawie wydatków poniesionych na budowę danego obiektu budowlanego.

Organ podatkowy przyjął jednak inny pogląd. Wskazał, że art. 29a ust. 2 ustawy o VAT należy interpretować z uwzględnieniem obowiązku „aktualizacji” kosztu wytworzenia na moment przekazania. W ocenie Dyrektora KIS, w praktyce oznacza to, że podstawą opodatkowania powinna być cena jaką Wnioskodawca uzyskałby za wybudowane mieszkania w dniu ich nieodpłatnego przekazania wspólnikom spółki. Innymi słowy, jest to wartość rynkowa wskazanych obiektów.

Treść powyższej interpretacji zasadniczo jest spójna z obowiązującą praktyką organów podatkowych i w istocie może dotyczyć wszelkich transakcji nieodpłatnego przekazania towarów. W szczególności, powyższa praktyka może mieć znaczenie dla transakcji nieodpłatnego przekazywania wybudowanej infrastruktury na rzecz samorządu terytorialnego.

2. Stosowanie mechanizmu split payment – objaśnienia podatkowe w ramach Slim VAT

W dniu 23 kwietnia 2021 r. Ministerstwo Finansów wydało długo oczekiwane objaśnienia podatkowe w zakresie pakietu rozwiązań „Slim VAT”. Odnosi się w nim do wielu wątpliwości interpretacyjnych dotyczących nowelizacji przepisów ustawy o VAT, wprowadzonej z dniem 1 stycznia bieżącego roku.

Jednym z zagadnień omawianym w objaśnieniach jest stosowanie mechanizmu płatności podzielonej, w szczególności w sytuacjach, w której następują potrącenia zobowiązań stron. Minister Finansów wskazuje, że od 1 stycznia 2021 r. „został wyłączony obowiązek stosowania mechanizmu płatności podzielonej również do potrąceń pozakodeksowych, czyli potrąceń dopuszczalnych na gruncie zasady swobody umów”. Minister Finansów wskazał także, że potrącane wierzytelności nie muszą być wymagalne w chwili dokonania potrącenia. Z perspektywy przepisów ustawy o VAT nie ma znaczenia kiedy powstała dana wierzytelność, istotne jest zaś czy potrącenie następuje po 1 stycznia 2020 r.

Treść objaśnień wyraźnie zastrzega, że podatnik powinien odpowiednio udokumentować potrącenie, aby „w przypadku wątpliwości organu podatkowego podatnik mógł wykazać, że nie doszło do naruszenia przepisów o obowiązkowym mechanizmie podzielonej płatności. Podatnik powinien móc wykazać, że doszło do potrącenia, żeby było jasne, iż należność nie została uregulowana w inny sposób, z ominięciem obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności”.

Stanowisko MF sugeruje się więc przyjęcie założenia, które wcześniej pojawiało się w interpretacjach indywidualnych prawa podatkowego. Zgodnie z tym założeniem obowiązek stosowania płatności podzielonej oznacza obowiązek rozliczeń pieniężnych, w postaci dokonywania płatności o określonym charakterze. Innymi słowy, obowiązek płatności podzielonej oznacza brak możliwości wyboru innego schematu uregulowania należności, niż płatność na rachunek bankowy. Zasadna jest jednak wątpliwość, czy takie odczytywanie zakresu przepisów ustawy o VAT znajduje podstawy w treści normy prawnej.

3. Jak rozliczać w CIT inwestycje w infrastrukturę poza budynkiem – wyrok WSA w Szczecinie

Przebudowa chodników, dróg, ścieżek rowerowych, leżących na gruntach miejskich, służy realizacji całej inwestycji biurowo – hotelowej, przez co koszty przebudowy powinny być zaliczone do „innych kosztów związanych z budową”, tj. innych kosztów, których nie można alokować bezpośrednio do nakładów bezpośrednio poniesionych na dany środek trwały. W konsekwencji, wydatki te powiększyły wartość początkową poszczególnych środków trwałych powstałych w związku z realizacją Inwestycji – takie stanowisko przedstawił podatnik we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej prawa podatkowego.

Dyrektor KIS uznał jednak, że pogląd ten jest błędny. Sprawę rozstrzygnął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie, który w wyroku z dnia 18 lutego 2021 r. (sygn. I SA/Sz 19/21) oddalił skargę spółki i potwierdził argumentację organu podatkowego.

Zdaniem WSA, nie ulega wątpliwości, że opisane wydatki są kosztem podatkowym. Przebudowa wskazanych ciągów komunikacyjnych jest związana z zapewnieniem lepszego dojazdu do obiektu i pozostaje w związku przyczynowo – skutkowym z przychodami osiąganymi przez spółkę. Wydatki te stanowią więc koszt uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Kwestią sporną pozostaje moment ujęcia i rozliczenia wskazanego wydatku.

Sąd wskazał, że grunty na których zlokalizowane są chodniki, drogi, ścieżki rowerowe, nie stanowią własności (użytkowania wieczystego) spółki, lecz należą do podmiotów publicznych. Nie są też przedmiotem umowy najmu lub dzierżawy. Nie ma więc tu miejsca inwestycja w obcym środku trwałym. W ocenie Sądu, w odniesieniu do ponoszonych wydatków na budowę lub przebudowę dróg publicznych lub ciągów komunikacyjnych na działkach gruntu będących własnością Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego w związku z realizacją inwestycji, będzie miała zastosowanie generalna zasada wynikająca z art. 15 ust. 4d u.p.d.o.p., w myśl której, koszty uzyskania przychodów, inne niż koszty bezpośrednio związane z przychodami, są potrącalne w dacie ich poniesienia.