1. Skutki podatkowe wywłaszczenia nieruchomości będą ocenione przez TSUE

Przeniesienie prawa własności rzeczy z nakazu organu władzy publicznej lub z mocy prawa jest czynnością podlegającą opodatkowaniu VAT, jeżeli jest dokonywane przez podatnika. W związku z tym wywłaszczenie przedsiębiorcy z nieruchomości jest w praktyce uznawane za podlegające opodatkowaniu VAT. Czy jest to podejście słuszne?

Taka wątpliwość powstała w sporze przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (I FSK 923/19). W związku z tym NSA zdecydował się na skierowanie do Trybunału Sprawiedliwości UE pytania prejudycjalnego. Wątpliwość sądu dotyczy zgodności z prawem UE praktyki, która uznaje za opodatkowane VAT wywłaszczenie gruntu wykorzystywanego wcześnie do produkcji rolnej przez podatnika VAT, tylko z tego powodu, że była to działalność podlegająca opodatkowaniu VAT.

Warto zauważyć, że w pierwszej instancji wojewódzki sąd administracyjny wydał wyrok korzystny dla rolnika, którego dotyczyło wywłaszczenie. Brak jakichkolwiek działań wskazujących na zamiar realizację działalności handlowej nie pozwala na uznanie przeniesienia własności wskutek wywłaszczenia za działalność podatnika VAT. Co warte podkreślenia, sąd uznał że nie ma przy tym znaczenia, czy w momencie wywłaszczenia nieruchomość ta była elementem przedsiębiorstwa rolnika, czy też została przeniesiona do majątku prywatnego. Pogląd sądu w tym względzie jest zasadniczo sprzeczny ze stanowiskiem organów podatkowych, przedstawianych w wydawanych interpretacjach indywidualnych.

Rozstrzygnięcie TSUE może więc być istotną pomocą w ustaleniu skutków podatkowych przeniesienia własności nieruchomości z mocy prawa lub na podstawie decyzji organu władzy publicznej.

2. Czym jest udostępnienie infrastruktury kolejowej?

Do końca 2021 r. przepisy regulujące podatek od nieruchomości przewidywały zwolnienie z opodatkowania budynków, budowli oraz gruntów wchodzących w skład infrastruktury kolejowej w rozumieniu przepisów o transporcie kolejowym, pod warunkiem jej udostępnienia przewoźnikom kolejowym. W praktyce jednak podatnicy i organy podatkowe mogą w odmienny sposób interpretować ten warunek, co potwierdza spór zakończony wyrokiem WSA w Bydgoszczy w sprawie I SA/Bd 640/22.

Spór dotyczył oceny wykorzystywania bocznicy kolejowej, znajdującej się na terenie zakładu podatnika. Bocznica ta jest wykorzystywana przez podatnika do załadunku wytwarzanych towarów, a więc to podatnik jest jej użytkownikiem. Przewoźnik kolejowy nie prowadził ruchu kolejowego na bocznicy spółki. Niemniej, regulamin eksploatacji bocznicy pozwalał przewoźnikom kolejowym na użytkowanie bocznicy w określonym trybie i zakresie.

W związku z tym spółka uznała, że spełnione są przesłanki zastosowania zwolnienia z podatku od nieruchomości. Wskazała, że warunki zwolnienia nie wymagają faktycznego użytkowania danej infrastruktury przez przewoźnika kolejowego. Zwolnienie ma zastosowanie wówczas, gdy możliwość takiego użycia jest potencjalna. Udostępnienie może więc może mieć miejsce w trybie określonym w regulaminie korzystania z bocznicy, na wniosek przewoźnika kolejowego. Z poglądem tym nie zgodził się organ podatkowy, lecz stanowisko podatnika potwierdził WSA w Bydgoszczy. Sąd podkreślił, że wobec braku definicji ustawowej, pojęcie udostępnienia infrastruktury należy interpretować zgodnie z jego znaczeniem w języku polskim, jako ułatwienie kontaktu, umożliwienie korzystania z czegoś.