1. Prace związane z adaptacją lokali – stosowanie odwrotnego obciążenia wciąż przedmiotem wątpliwości interpretacyjnych.

Mimo że usługi budowlane od blisko roku nie są już objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia, stosowanie przepisów Ustawy o VAT w tym względzie wciąż jest przedmiotem sporów pomiędzy podatnikami a organami podatkowymi. W szczególności wątpliwości interpretacyjne dotyczą uznania danego podmiotu za podwykonawcę, zgodnie z art. 17 ust. 1h Ustawy o VAT.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wydał w dniu 21 sierpnia 2020 r wyrok sygn. III SA/Wa 2136/19  w sprawie dotyczącej ustalenia, czy podatnik jest inwestorem, czy też jest wykonawcą – z uwagi na późniejsze przerzucenie kosztu zakupionych usług budowlanych  (lub uwzględnienie ich kosztu w czynszu najmu) na rzecz finalnych użytkowników lokali. W interpretacji indywidualnej prawa podatkowego Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że przeniesienie kosztu wykonanych prac na finalnych użytkowników lokali oznacza konieczność uznania wnioskodawcy za wykonawcę, zaś podmiotu realizującego prace budowlane – za podwykonawcę prac. W rozliczeniu pomiędzy nimi powinno więc mieć zastosowanie odwrotne obciążenie.

Sąd natomiast przyznał rację podatnikowi i stwierdził, że usługa najmu miała charakter kompleksowy. Nie ma więc powodu wyodrębniać z niej usługi związanej z realizacją prac budowlanych, związanych z adaptacją lokali. Sąd uznał, że umowa najmu tworzy jedno świadczenie, na które składa się również dostarczenie przedmiotu najmu w umówionym stanie, w tym także stosowna jego modernizacja i adaptacja. Nie ma więc powodu, aby uznawać wnioskodawcę za wykonawcę usług budowlanych.

Orzeczenie to wpisuje się linię orzeczniczą sądów administracyjnych, która przyjmuje stanowisko odmienne od prezentowanego wcześniej w interpretacjach prawa podatkowego. Orzeczenia te są w części nieprawomocne, więc z pewnością problem ten będzie jeszcze przedmiotem kolejnych rozstrzygnięć Naczelnego Sądu Administracyjnego.

2. Oznaczenie faktury dopiskiem „Mechanizm podzielonej płatności” nie powinno być stosowane bez uprzedniego ustalenia, czy świadczenie jest objęte obowiązkowym split paymentem.

Taki wniosek potwierdza Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji prawa podatkowego z dnia 27 lipca 2020 r. sygn. 0111-KDIB3-1.4012.319.2020.1.KO. We wniosku o interpretację podatnik przedstawił wątpliwość dotyczącą możliwości opisania faktury dopiskiem „mechanizm płatności podzielonej”, nawet jeżeli nie są spełnione przesłanki, które skutkują takim obowiązkiem. Wnioskodawca dążył bowiem do wykluczenia ryzyka sankcji w przypadku nie opisania w sposób wymagany prawem faktury dokumentującej usługi, dla których split payment jest obowiązkowy. W związku z tym zdecydował o oznaczeniu przedmiotowym dopiskiem wszystkich wystawianych przez siebie faktur.

Praktyka została uznana przez błędną przez Dyrektora Krajowej Informacji Podatkowej. Organ podatkowy podkreślił, że art. 106e ust. 1 pkt. 18 Ustawy o VAT wskazuje jednoznacznie, że opisane w powyższy sposób powinny być faktury dokumentujące transakcje, w stosunku do których zastosowanie ma obligatoryjny mechanizm płatności podzielonej. Praktyka oznaczania każdej faktury dopiskiem „mechanizm płatności podzielonej” jest więc praktyką nieprawidłową.

Oznaczenie lub brak wymaganego oznaczenia faktury nie mają wpływu na obowiązki nabywcy, który dokonuje zapłaty kwoty wskazanej na fakturze. Błędne wskazanie na fakturze VAT dopisku „mechanizm płatności podzielonej” nie oznacza konieczności zapłaty w ramach split payment.

3. Rozliczenie w VAT zwrotu nakładów poniesionych przez dzierżawcę.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu uznał, że zwrot przez wydzierżawiającego kwoty nakładów poniesionych przez dzierżawcę gruntu, związanych z wniesieniem budynku na dzierżawionym gruncie, należy uznać za dostawę towaru dla celów podatku VAT – wyrok z dnia 27 sierpnia 2020 r. sygn. I SA/Po 98/20.

Spór pomiędzy podatnikiem a organem podatkowym dotyczył w niniejszej sytuacji zasadności zastosowania zwolnienia z VAT właściwego dla dostawy budynku (art. 43 ust. 1 pkt. 10 Ustawy o VAT). Podatnik twierdził, że pozostawione na dzierżawionym gruncie nakłady, związane z budową budynku należy uznać za towar. Natomiast organ podatkowy przyjął stanowisko, zgodnie z którym rozliczenie nakładów na nieruchomość cudzą należy traktować jako rozliczenie z tytułu świadczenia usług.

Sąd przyznał rację podatnikowi. W uzasadnieniu orzeczenia sąd podkreślił, że zasada superficies solo cedit, określająca skutki z perspektywy prawa cywilnego wniesienia budynku na gruncie, nie ma wpływu na skutki podatkowe transakcji. Budynek wybudowany przez dzierżawcę może więc być przedmiotem dostawy na rzecz wydzierżawiającego. W przedmiotowej sprawie, przeniesienie władztwa ekonomicznego nad budynkiem nastąpiło dopiero w momencie rozwiązania umowy dzierżawy i rozliczenia nakładów przez strony. Z uwagi na charakter budynku i sposób jego dotychczasowego wykorzystywania, podatnik miał więc możliwość rozpoznania dostawy towaru zwolnionego z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 10 Ustawy o VAT.

4. Kiedy osoba fizyczna sprzedaje nieruchomość jako podatnik VAT.

Uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy oraz ogłoszenie sprzedaży nieruchomości w telewizji nie świadczą o tym, że sprzedawca działa jak profesjonalista. W konsekwencji, nie można mu przypisać działania w ramach prowadzonej działalności, podlegającej opodatkowaniu VAT. Orzeczenie tej treści wydał Naczelny Sąd Administracyjny w dniu 28 sierpnia 2020 r., sygn. I FSK 1476/17.

Zwraca uwagę, że w ocenie sądu, uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy nie przesądza o charakterze działania sprzedawcy. Okoliczność ta jest bowiem zwykle interpretowana przez organy podatkowe jako przesłanka potwierdzająca zorganizowany charakter działalności sprzedawcy. Jednak zdaniem sądu, rzeczą naturalną jest, iż właściciel działki, która nie jest objęta planem zagospodarowania przestrzennego, usiłuje przez decyzję o warunkach zabudowy uzyskać jakąś informację o ewentualnym możliwym przeznaczeniu tej działki i tym samym ustalić, za jaką cenę może ją sprzedać. Kolejne działania, związane z ogłoszeniem oferty sprzedaży w lokalnej telewizji również były prowadzone w ramach rozporządzania własnym majątkiem.

Szczegółowa treść uzasadnienia sądu będzie znana po publikacji pisemnego uzasadnienia wyroku. Niemniej, wskazany przykład potwierdza, że transakcje, których przedmiotem są nieruchomości zbywane przez osoby fizyczne, wciąż obarczone są istotnym ryzykiem podatkowym.